17 gru Deklaracja Sztokholmska – styczeń 2000 r.
W dniach 26–28 stycznia 2000 roku odbyła się w Sztokholmie międzynarodowa konferencja poświęcona kształceniu, upamiętnianiu i badaniom nad Holokaustem. Konferencję gościł rząd Szwecji. Do udziału zaproszono 45 państw, w tym Polskę.
Celem konferencji było stworzenie uczestniczącym w niej państwom możliwości wyrażenia swej woli walki z rasizmem, antysemityzmem, konfliktami etnicznymi m.in. poprzez obranie Holokaustu jako punktu wyjścia. W trakcie dyskusji panelowych i prac w grupach roboczych wymieniono poglądy i doświadczenia.
Konferencję zamknęła wspólna deklaracja:
- Holokaust (Shoah) w sposób fundamentalny podważył zasady, na których oparta jest cywilizacja. Bezprecedensowy mechanizm Holokaustu będzie zawsze niósł uniwersalne przesłanie. Pomimo upływu ponad 50 lat wciąż żyją uczestnicy tych wydarzeń, którzy mogą dać świadectwo tragedii, jaka stała się udziałem narodu żydowskiego w czasie Holokaustu. Również ogromne cierpienia milionów innych ofiar nazistów pozostawiły niezatarte piętno w historii Europy.
- Rozmiary Holokaustu, zaplanowanego i przeprowadzonego przez nazistów muszą na zawsze być zachowane w naszej zbiorowej pamięci. Bezinteresowna ofiara tych, którzy stawili opór nazistom, którzy często z narażeniem własnego życia chronili bądź ratowali ofiary Holokaustu, musi na zawsze pozostać zapamiętana. Głębia tej tragedii, jak również wyżyny heroizmu tych ludzi mogą być kamieniami milowymi w naszym pojmowaniu zdolności człowieka do czynienia zła i dobra.
- Ponieważ ludzkość nadal naznaczona jest piętnem ludobójstwa, czystek etnicznych, rasizmu, antysemityzmu i ksenofobii, zbiorową powinnością społeczności międzynarodowej jest walka ze współczesnymi przejawami zła. Wspólnie musimy podtrzymać tragiczną prawdę o Holokauście i przeciwstawić się tym, którzy ją podważają. Musimy razem wzmocnić moralne zaangażowanie społeczeństw i polityczne zaangażowanie naszych rządów, dzięki czemu przyszłe pokolenia będą rozumiały przyczyny Holokaustu i będą zdolne do refleksji nad jego konsekwencjami.
- Zobowiązujemy się zwiększyć nasze wysiłki mające na celu promowanie edukacji, upamiętnienia i badań nad Holokaustem zarówno w krajach, które podjęły już działania w tej dziedzinie, jak też w krajach, które chcą przyłączyć się do naszych wysiłków.
- Wspólnie będziemy promować prowadzenie studiów nad Holokaustem we wszystkich jego wymiarach. Będziemy promować edukację o Holokauście w naszych szkołach, na naszych uniwersytetach, w naszych społecznościach, a także będziemy zachęcać do podejmowania inicjatyw edukacyjnych w tym zakresie w innych instytucjach.
- Czujemy się zobowiązani upamiętnić ofiary Holokaustu, jak też oddać cześć tym, którzy się Holokaustowi sprzeciwili. Będziemy popierać odpowiednie formy upamiętnienia Holokaustu, łącznie z wprowadzeniem Dnia Pamięci Holokaustu w naszych krajach.
- Zobowiązujemy się rzucić nowe światło na wciąż nieznane aspekty i epizody Holokaustu. Podejmiemy wszelkie niezbędne działania zmierzające do udostępnienia archiwów, aby badacze mogli zapoznać się z ich treścią.
- Jest rzeczą wskazaną, aby ta pierwsza w nowym tysiącleciu, zakrojona na szeroką skalę międzynarodowa konferencja była deklaracją pragnienia, by siać ziarno lepszej przyszłości na glebie gorzkiej przeszłości. Łączymy się w cierpieniu z ofiarami i czerpiemy inspirację z ich walki. Naszym celem musi być pamięć o tych, którzy zginęli, szacunek dla tych, którzy przeżyli a także umacnianie powszechnego pragnienia ludzkości by żyć w warunkach wzajemnego zrozumienia i sprawiedliwości.
Źródło: IHRA, Muzeum Auschwitz-Birkenau