Dzień ten został ustanowiony w 2005 r. przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 60. rocznicę wyzwolenia niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau. Jego celem jest uczczenie pamięci ofiar pochodzenia żydowskiego, pomordowanych w czasie II wojny światowej.

W Polsce główne uroczystości odbywają się na terenie byłego obozu Auschwitz-Birkenau oraz w Warszawie pod Pomnikiem Bohaterów Getta i przy Pomniku Umschlagplatz. Planowane są wystąpienia władz państwowych i wspólna modlitwa na terenie byłego obozu Birkenau. Honorowy patronat nad tym wydarzeniem objął Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda.

W uroczystościach wezmą udział świadkowie historii, którym towarzyszyć będą m.in. Premier RP Matusz Morawiecki, Wicepremier Beata Szydło, przedstawiciele władz państwowych Polski, grecki minister ds. polityki cyfryzacji, telekomunikacji i mediów Nikolaos Pappas, ambasadorowie i dyplomaci, przedstawiciele duchowieństwa, władz regionalnych, samorządów, pracownicy muzeów i miejsc pamięci. W tegorocznych obchodach weźmie także udział 70-osobowa delegacja izraelskiego Knesetu, która spotka się z parlamentarzystami polskimi i z innych krajów europejskich.

Szacuje się, że w holokauście zginęło około 6 mln Żydów, w tym ok. 2 mln dzieci. Stanowiło to 1/3 wszystkich Żydów na świecie (połowa zgładzonych to Żydzi polscy). Holokaust przetrwało 10% żydowskiej społeczności w Polsce. W samym hitlerowskim obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau zgładzono ponad milion ludzi, z czego ogromną większość stanowili Żydzi, a ponadto 75 tysięcy Polaków, tysiące Romów i jeńców wojennych różnych narodowości. Dziś dla świata Auschwitz jest symbolem Zagłady i okrucieństw II wojny światowej.

Fragment wypowiedzi Premiera RP Mateusza Morawieckiego w czasie uroczystości:

„Ta straszna zbrodnia, która wtedy miała miejsce, jednocześnie oprócz oddzielenia od świata drutem kolczastym i wysokim murem, była też jeszcze oddzielona ideologią. Groźną, ciemną, straszną, hitlerowską, nazistowską ideologią. Dlatego nie ma najmniejszego przyzwolenia na żadne ideologie zbrodnicze, takie jak niemiecki nazizm, komunizm. I nie ma żadnego przyzwolenia na rasizm, antysemityzm na żadne takie zachowania. Dlatego będziemy pamiętać o wszystkich tych mechanizmach śmierci, które wtedy były stosowane, bo tę pamięć jesteśmy winni dziś żyjącym, ale jeszcze bardziej tę pamięć jesteśmy winni wszystkim ofiarom tamtych czasów”.

Fragment wypowiedzi dyrektora Muzeum Auschwitz, dr Piotra M.A. Cywińskiego w czasie uroczystości:

„Cały nasz świat żyje coraz bardziej tak, jakby niewiele nauczył się z tragedii Szoa i obozów koncentracyjnych. Na kolejne odsłony ludobójczego szaleństwa nie potrafimy reagować skutecznie. Głód i śmierć wywoływane przez niekończące się walki nie mobilizują do skutecznych działań naszych instytucji i społeczeństw. (…) W tym samym czasie nasze demokracje chorują na wzrost populizmu, egotyzmu narodowego, nowych form skrajnej mowy nienawiści. Brunatne ugrupowania bezczeszczą nasze ulice i miasta. Czyżbyśmy się tak bardzo zmienili w ciągu zaledwie dwóch-trzech pokoleń?”.